Δεν υπηρετώ την «άδολη» γραφή, την αμιγώς λογοτεχνική (αν υποθέσουμε ότι κάτι τέτοιο υφίσταται σε απόλυτη καθαρότητα, άνευ όρων και ορίων). Στο φιλολογικό σινάφι όπου ανήκω θεραπεύουμε τον μεταβατικό και όχι τον αμετάβατο λόγο, είμαστε (κατά μια τρέχουσα αντίληψη) διερμηνείς, διαμεσολαβητές, και όχι δημιουργοί των κειμένων. Ο κριτικός, δίκην γεφυροποιού, σε συνεχή παλινδρόμηση ανάμεσα σε έναν πρωτοβάθμιο και σε έναν δευτεροβάθμιο λόγο, αναζητεί τόπο να σταθεί, να «χτίσει περβόλια στον αγέρα», κατά τον σεφερικό στίχο.
Πάντως, μια άμεση απάντηση στο ερώτημα «γιατί γράφω;» είναι: «γιατί διαβάζω» - θεωρώ αλληλένδετες, συμπληρωματικές τις δύο ενέργειες. Εντοπίζοντας σε ένα κείμενο μια φράση, μια σκέψη, έναν υπαινιγμό που μου κινεί την προσοχή, ερεθίζει τη συνδυαστική φαντασία μου, στέκομαι και τείνω να επεξεργαστώ την ιδέα, να τη συσχετίσω, να της βρω μια θέση στον πάγκο της δικής μου γραφής. Πολλά κείμενά μου οφείλονται σε συγκυριακές συνθήκες, είναι γραφή «κατά παραγγελίαν», με δεδομένες, συγκεκριμένες προδιαγραφές (έκταση, προσδιορισμένη θεματική, εισήγηση στο πλαίσιο π.χ. ενός συνεδρίου, συμμετοχή σε έναν αφιερωματικό τόμο). Αντίθετα με ό,τι ίσως πιστεύεται, μακράν του να εγκλωβίζουν, να καταπιέζουν, οι δεσμευτικοί κανόνες λειτουργούν προωθητικά εν είδει στοιχήματος και αναμέτρησης με τα όρια και τα περιθώρια: τα μεν θέτουν φραγμούς, τα δε επιτρέπουν ελευθερίες κινήσεων, μικρές καταστρατηγήσεις και μηχανεύματα.
Όλη η απόλαυση του γραφιά πηγάζει, νομίζω, από τούτη την ένταση, τη ζητούμενη ισορροπία ανάμεσα στον κανόνα και τη δυνατότητα παράβασής του. Σχολιάζω ένα κείμενο σημαίνει ότι επιχειρώ να το μετατοπίσω, να το διασαλεύσω ανιχνεύοντας την πληθυντικότητά του, ακολουθώντας την ανάσα του αλλά και ξεφεύγοντας από τη βαριά σκιά του, έστω και με ένα μικρό κλικ παραπέρα από τα πρόδηλα όριά του, συσχετίζοντας αλλιώς δυο-τρία στοιχεία του –είναι οι στιγμές ευφορίας της γραφής που δημιουργούν την αίσθηση ότι συμπράττεις με τον συγγραφέα και κερδίζεις λίγη από τη μαεστρία του.
Publish or perish: είναι κάτι που ακούγεται συχνά στον λεγόμενο ακαδημαϊκό χώρο, αλλά και ευρύτερα στην κονίστρα της αγοράς. Ο καταναγκασμός της γραφής πολλαπλασιάζει τους κινδύνους εκτροχιασμού μιας απολαυστικής διαδικασίας σε απλή μανιέρα. Θεωρώ ότι η γραφή είναι τέχνη και τεχνική συνάμα, καθώς και ρίσκο· την τελειοποιείς ασκούμενος συνεχώς –στρώνεις τον δρόμο και ταυτόχρονα τον περπατάς. Προσπαθώ κάθε φορά που βρίσκομαι μπροστά σε μια λευκή κόλλα ή σε μια οθόνη να είμαι ερασιτέχνης, με την ετυμολογική έννοια του όρου, και επαγγελματίας.
* Η Λίζυ Τσιριμώκου διδάσκει Θεωρία Λογοτεχνίας και Συγκριτική Γραμματολογία στο ΑΠΘ. Τελευταία εκδοτική της παρουσία είναι η επιμέλεια και ο σχολιασμός του βιβλίου «Τροχιές σε διασταύρωση» (Αλληλογραφία Ρίτσου-Αλεξάνδρου-Δρόσου, Αγρα, 2009).
πηγή: "Εφημερίδα των Συντακτών", 1-3-2015
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου