Οι Ειδοί του Μαρτίου

 Το λατινικό ημερολόγιο προσδιόριζε την ημερομηνία με βάση τρεις καθορισμένες ημέρες: τις Calendae (Καλένδες), τις Nonae (Νώνες) και τις Idus (Ειδοί). Οι ημέρες αυτές αντιπροσώπευαν την 1η, την 5η και τη 13η ημέρα του κάθε μήνα, εξαιρουμένων των Μαρτίου, Μαΐου, Ιουλίου και Οκτωβρίου, οπότε αντιπροσώπευαν την 1η, 7η και 15η αντίστοιχα.

  

  Οι Ειδοί του Μαρτίου είναι η 15η Μαρτίου. Και είναι οι πιο γνωστές Ειδοί στην ιστορία, καθώς μία ημέρα σαν σήμερα, το 44 π.Χ. δολοφονήθηκε στη Ρώμη ο Ιούλιος Καίσαρας. Ενώ οι οιωνοσκόποι τον είχαν προ ημερών προειδοποιήσει για κάποιον κίνδυνο, και για να προσέχει τις Ειδούς του Μαρτίου, αυτός τους αγνόησε και κατευθύνθηκε προς τη Σύγκλητο, όπου είχε στηθεί η ενέδρα εναντίον του. 

  

  Είναι χαρακτηριστικό το υπεροπτικό ύφος με το οποίο ο Ιούλιος Καίσαρας αντιμετώπισε τον οιωνοσκόπο Σπουρίνα, το οποίο παρουσιάζει ο Ρωμαίος ιστορικός Σουητώνιος (G. Suetonius Tranquillus) στο έργο του De vita Caesarum: 

Dein pluribus hostiis caesis, cum litare non posset, introit curiam spreta religion Spurinnamque irridens et ut falsum arguens, quod sine ulla sua noxa Idus Martiae adessent; quanquam is venisse quidem eas diceret, sed non praeterisse.

(Και αφού θυσιάστηκαν πολλά ζώα, και παρά τους συνεχείς αρνητικούς οιωνούς, μπήκε στη Σύγκλητο (ενν. ο Καίσαρας) λοιδορώντας το  Σπουρίνα ως ψεύτη προφήτη, λέγοντάς του πως οι Ειδοί του Μαρτίου έφτασαν. Και τότε αυτός του απάντησε πως έφτασαν, αλλά ακόμα δεν πέρασαν.) 

  

  Η ίδια σκηνή υπάρχει και στην τραγωδία του Ου. Σαίξπηρ Julius Caesar (1599), όπου, αφού έχουν παρουσιαστεί οι αρνητικοί οιωνοί, Καίσαρας και οιωνοσκόπος έχουν την εξής σύντομη στιχομυθία έξω από την αίθουσα της Συγκλήτου:

Caesar: The ides of March are come.

Soothsayer: Ay, Caesar; but not gone.

  

  Με τις Ειδούς του Μαρτίου ασχολήθηκε και ο Κ. Καβάφης στο ομώνυμο ποίημα του 1906:

Μάρτιαι Ειδοί

Τα μεγαλεία να φοβάσαι, ω ψυχή.Και τες φιλοδοξίες σου να υπερνικήσειςαν δεν μπορείς, με δισταγμό και προφυλάξειςνα τες ακολουθείς. Κι όσο εμπροστά προβαίνεις, τόσο εξεταστική, προσεκτική να είσαι. Κι όταν θα φθάσεις στην ακμή σου, Καίσαρ πια·έτσι περιωνύμου ανθρώπου σχήμα όταν λάβεις,τότε κυρίως πρόσεξε σα βγεις στον δρόμον έξω,εξουσιαστής περίβλεπτος με συνοδεία, αν τύχει και πλησιάσει από τον όχλοκανένας Αρτεμίδωρος, που φέρνει γράμμα,και λέγει βιαστικά «Διάβασε αμέσως τούτα,είναι μεγάλα πράγματα που σ’ ενδιαφέρουν»,μη λείψεις να σταθείς· μη λείψεις ν’ αναβάλεις κάθε ομιλίαν ή δουλειά· μη λείψεις τους διαφόρουςπου χαιρετούν και προσκυνούν να τους παραμερίσεις(τους βλέπεις πιο αργά)· ας περιμένει ακόμηκι η Σύγκλητος αυτή, κι ευθύς να τα γνωρίσειςτα σοβαρά γραφόμενα του Αρτεμιδώρου.

  

  Άξια αναφοράς για τη σημερινή ημέρα είναι και η ταινία του George Clooney "The Ides of March" (2011).

  Συμπέρασμα ασφαλές: Beware the Ides of March!

(επιμ.: Φ. Τσικλιάς)